Tinnitus

Op zoek naar stilte

Piepen, suizen, ruisen of fluiten, tinnitus kent allerlei vormen. De geluiden zijn er in werkelijkheid niet, maar je hoort ze wel. Dat constante geluid in je hoofd kan er in een hele lichte vorm zijn, maar ook allesoverheersend. Tinnitus kent vele oorzaken. Naar schatting heeft 10 tot 15% van de mensen in Nederland een vorm van oorsuizen. Het aantal mensen met tinnitus neemt de laatste jaren toe. In dit artikel lees je er meer over.

Wat is tinnitus?

Tinnitus is een geluid in het hoofd of in (een van de) oren dat er niet is. je bent de enige die het hoort. Het geluid kan in allerlei soorten optreden: piepen, ruisen, brommen, ratelen maar kan soms ook lastig te beschrijven zijn. De medische naam luidt tinnitus aurium (kortweg: tinnitus), naar de Latijnse woorden “tinnire” (wat bellen of rinkelen betekent) en “aures” (oren). Tinnitus betekent dus letterlijk bellen of rinkelen in de oren.

Oorspronkelijk werd aangenomen dat de oorzaak van tinnitus lag in het gehoororgaan. Inmiddels gaan veel wetenschappers ervan uit dat de oorzaak van tinnitus in de hersenen ligt. Overactieve delen van de hersenen in het gehoorgebied geven continu signalen. Deze veroorzaken het fantoom geluid.

De afgelopen 20 jaar is veel onderzoek gedaan naar tinnitus. Daaruit blijkt dat tinnitus vaak te maken heeft met de communicatie tussen het oor en de hersenen:

  • In de hersenen vindt de ‘vertaling’ plaats naar de betekenis van geluiden.
  • Het oor en de gehoorzenuw spelen een rol in de toevoer van prikkels naar de hersenen.
  • De hersenen zelf zorgen voor de bewerking en verwerking tot een waarneming of beleving.

Men neemt aan dat tinnitus een (bij)verschijnsel is van dit proces. Tinnitus is dan ook geen ziekte of aandoening, maar een symptoom: een gevolg van verstoring in de prikkelingsoverdracht naar de hersenen of in het verwerkingsproces door de hersenen.

Soorten tinnitus

Tinnitus wordt onderverdeeld in objectieve en subjectieve tinnitus.

Objectieve tinnitus is als de (KNO) arts het tinnitusgeluid kan waarnemen. Er is dan sprake van geluid met een aanwijsbare geluidsbron in het lichaam. Objectieve tinnitus is met een medische ingreep soms te behandelen.

Subjectieve tinnitus is als iemand een geluid hoort dat er in werkelijkheid niet is dus zonder aanwijsbare geluidsbron. Toch is tinnitus wel een echte waarneming en geen hallucinatie of gedachte. Het geluid kan in allerlei toonaarden voorkomen: ruisen, piepen, fluiten, sissen, brommen, zoemen. Het kan variëren van hard tot zacht en van hoog tot laag. Het kan constant worden gehoord of af en toe. Medisch gezien is subjectieve tinnitus (nog) niet te genezen.

Hoe vaak komt tinnitus voor?

Er zijn diverse onderzoeken en studies gedaan en de conclusie is dat ondanks het groot aantal wetenschappelijke publicaties en ervaringscijfers van zorgverleners de percentages die genoemd worden variëren van 10 tot 20% van de bevolking.

Tinnitus komt dus frequent voor, tussen 10 en 20% van de algemene bevolking heeft wel eens tinnitus. Hiervan heeft 10% last van tinnitus, 5% ervaart het als hinderlijk en bij minder dan 1% (enkele tienduizenden personen) is de ervaren last dusdanig groot dat zij psychosociale problemen c.q. een slechte kwaliteit van leven hebben.

Hoe ontstaat tinnitus?

Tinnitus kan het gevolg zijn van (langdurige) blootstelling aan hard geluid, gehoorverlies, de ziekte van Ménière maar ook van afwijkingen aan het gehoororgaan, de hersenen of het kaakgewricht. Daarnaast komt het voor als bijverschijnsel van andere aandoeningen of ontstaat het als bijwerking van bepaalde medicijnen. Stress kan een rol spelen. Helaas is de oorzaak van tinnitus niet altijd te achterhalen.

Wat zijn de gevolgen van tinnitus?

Tinnitus leidt lang niet in altijd tot problemen. Soms valt het oorsuizen iemand alleen maar op als het stil is, bijvoorbeeld vooral voor het slapen gaan. Is het tinnitusgeluid indringender of luider aanwezig, dan kan het een grotere en negatieve invloed gaan krijgen.

Veel mensen lukt het om afleiding te vinden voor hun tinnitus en er daardoor minder last van te hebben. Afhankelijk van hoe belastend de tinnitus is, kan dat een moeilijk proces van vallen en opstaan zijn, waar advies van anderen soms zeer welkom is.

Als je veel last heeft van het tinnitusgeluid, kan dit een behoorlijke psychische last met zich meebrengen: concentratieproblemen, vermoeidheid, depressie, angst en snel geïrriteerd zijn. Vooral in de beginfase kun je je machteloos voelen omdat het geluid niet onder controle te krijgen is. Omdat je het wilt stoppen en het niet meer wilt horen. Bijkomende emoties als boosheid, woede en onmacht zorgen er op hun beurt voor dat het nog moeilijker is om de tinnitus te accepteren of te negeren.

Tinnitus ‘zie’ je niet. Voor mensen zonder oorsuizen is het soms moeilijk voorstelbaar wat het is om tinnitus te hebben. Onkunde of onbegrip bij je omgeving kan op zichzelf de nodige frustratie en spanning met zich meebrengen, die op hun beurt de tinnitus weer kunnen verergeren. Tip: laat horen hoe de herrie in jouw hoofd klinkt door middel van een voorbeeld.

Wat is er aan te doen?

Helaas is (subjectieve) tinnitus niet te genezen. Wel kun je proberen de last die je ervan hebt te beperken. Verschillende factoren kunnen de last van tinnitus verergeren. Door daar zoveel mogelijk rekening mee te houden is de kans op klachten kleiner.

Als je je verzet tegen de tinnitus, ervaar je meer stress en daardoor ook meer last van de tinnitus. Probeer dat niet te doen. Acceptatie is de eerste stap.

Gehoorschade kan tinnitus verergeren. Vermijd te hard geluid en voorkom gehoorschade. Gebruik gehoorbeschermers bij harde muziek zoals concerten, festivals en motorrijden. Zet de muziek van je oortjes of koptelefoon niet te hard.

Drukte, vermoeidheid of spanning (stress) kan de tinnitusklacht verergeren. Probeer stress zoveel mogelijk uit je leven te bannen. Neem op tijd rust, vermijd oververmoeidheid en slaap voldoende.

Pas op met behandelingen die beweren dat ze tinnitus kunnen genezen. Tinnitus is (nog) niet te genezen en deze alternatieve therapieën zijn vaak duur zonder dat ze iets opleveren.

Gebruik je medicijnen? Controleer dan in de bijsluiter of ze tinnitus kunnen veroorzaken.

Gebruik kalmerende middelen alleen op voorschrift van de dokter en liefst zo weinig en zo kort mogelijk.

Welke behandelingen zijn er?

Omdat tinnitus (nog) niet te genezen is, zijn er diverse behandelingsmogelijkheden. Echter is er geen garantie dat dit een positief effect heeft op de tinnitusklachten.

Hoortoestel of tinnitus maskeerder

Heb je naast tinnitus ook een gehoorverlies dan kan een hoortoestel vaak helpen. Een hoortoestel versterkt de geluiden die je om je heen hoort, waardoor je het geluid van de tinnitus minder hard ervaart.

Als je niet slechthorend bent kan een tinnitus maskeerder helpen. Dat is een apparaat dat een ruisend geluid maakt zoals een oceaan en daarmee de tinnitusgeluiden naar de achtergrond verdringt. Het helpt bij ongeveer 50% van de mensen.

Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
Uitgangspunt van cognitieve gedragstherapie is dat mensen geen klachten hebben doordat ze bepaalde gebeurtenissen meemaken. Ze krijgen klachten door gedachten en gevoelens die ze bij die gebeurtenissen hebben. CGT helpt je inzicht te krijgen in die gedachten en gevoelens. Daardoor kun je ze veranderen zodat je er minder last van hebt. De therapie is oorspronkelijk ontwikkeld voor de behandeling van depressies en angst, maar is ook succesvol bij tinnitus. De therapie kan je helpen je leven minder te laten beheersen door tinnitus.

CGT is vooral succesvol als deze speciaal gericht is op tinnituspatiënten en wordt aangeboden door een gespecialiseerd tinnitusbehandelteam, bijvoorbeeld in een Audiologisch Centrum. In de reguliere GGZ worden algemene CGT-behandelingen aangeboden. Deze zijn vaak minder effectief bij tinnitus.

Tinnitus Retraining Therapie of tinnitus revalidatietherapie (TRT)
Alle psychosociale, multidisciplinaire behandelingen zijn beïnvloed door het gedachtegoed van de Tinnitus Retraining Therapie of tinnitus revalidatietherapie. Het doel van deze door Jastreboff en Hazel gelanceerde behandeling is het wennen aan tinnitus. De bedoeling is dat de hersenen door training zich kunnen afleiden van het oorsuizen en zich richten op de geluiden van de tinnitusmaskeerder. Je kunt het vergelijken met het geluid van een zoemende computer of brommende koelkast dat je na verloop van tijd niet meer ‘hoort’. TRT wordt in zijn oorspronkelijk ontwikkelde vorm alleen door een enkele particuliere zorgverlener aangeboden in Nederland en België.

Tinnitus Management Therapie
Deze therapie is voortgekomen uit deTinnitus Retraining Therapie en wordt op steeds meer plaatsen in Nederland, veelal in groepen, aangeboden. Doel is de tinnitus naar de achtergrond dringen, zodat het dagelijks leven er minder door beïnvloedt wordt. Deze therapie maakt gebruik van het vermogen van mensen om geluiden als het ware te laten weglekken uit het bewustzijn. Vaak wordt een multidisciplinaire aanpak ingezet, waarbij via verschillende wegen naar het doel toegewerkt wordt om minder last van de tinnitus te ervaren. TMT wordt in Nederland ook nog wel eens aangeduid als TRT (maar verschilt van de oorspronkelijke TRT).

Tinnitus: Harmonie & Balans Traject
Bij Kophuys Horen bieden we het Tinnitus Harmonie & Balans Traject aan. Een zelf ontwikkeld traject waarmee we proberen de klachten van tinnitus te verminderen en te zorgen dat de tinnitus minder dominant aanwezig is in het leven. Dit doen we door middel van counseling en met behulp van een zogenaamde Tinnometer. Daarmee meten we heel precies hoe de tinnitus klinkt en hoe hard deze wordt ervaren. Vervolgens kijken we met een maskeerder of dit een positieve werking heeft.

Heeft u vragen na aanleiding van deze blog of wilt u een vrijblijvende afspraak maken, neem dan contact met ons op.

Informatieve websites & bronnen

Erasmus MC
Stichting Hoormij
GGMD (Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening)
Maasstad Ziekenhuis Rotterdam
Tinnitus.nl